آیین نامه ایمنی کار در صنایع چاپ – چاپ و نشر آنلاین

به گزارش چاپ و نشر آنلاین؛ هدف از تدوین آیین نامه ایمنی کار در صنایع چاپ، ایمن ‎سازی محیط کار چاپخانه ها به منظور پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی است. مقررات این آیین ‎نامه به استناد ماده ۸۵ قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین شده و در انواع چاپ اعم از چاپ کاغذ، سلفون، فلز، شیشه، پارچه، مدارات چاپی و نظایر آن لازم ‎الاجرا است.

 مقررات عمومی

 ماده ۱: کارگران باید آموزش کار با ماشین‏ ها و همچنین آموزش ایمنی مرتبط را قبل از شروع به کار دیده باشند.

 ماده ۲: اطراف ماشین‎ های چاپ که امکان سقوط از آنها وجود دارد، نصب حفاظ الزامی است.

 ماده ۳: در قسمت‎ هایی از ماشین‎ ها که ابزار حرکت رفت و برگشتی دارد باید حفاظ مناسب برای جلوگیری از برخورد کارگران تعبیه شود.

 ماده ۴: قسمت‎ های گردنده ماشین ‏ها باید دارای حفاظ ایمن و موثر باشد.

 ماده ۵: حفاظ ماشین ‏ها باید مجهز به سیستمی باشد که در صورت باز شدن حفاظ، ادامه کار ماشین امکان‌پذیر نباشد.

 ماده ۶: حفاظ‎ های به کار رفته نباید دارای لبه‎ ها و اجزای تیز و برنده باشد.

 ماده ۷: اطراف نردبان‏ ها، سکوهای کار و قسمت‎ هایی از ماشین‎ ها که امکان سقوط از آن ها وجود دارد باید مطابق آیین‎ نامه ایمنی کار در ارتفاع به نرده‎ های حفاظتی ایمن مجهز شود.

 ماده ۸: ماشین‏ های چاپ باید مجهز به کلید و یا وسایل توقف اضطراری باشند.

 ماده ۹: دستورالعمل ایمنی کار با هر ماشین باید در نزدیکی ماشین و در محل مناسب قرار گیرد تا به آسانی قابل رویت و استفاده باشد.

 ماده ۱۰: پس از قطع عمل کردن ماشین توسط کلید توقف اضطراری، شروع به کار مجدد آن صرفا باید به وسیله کلید راه ‎انداز اصلی و به صورت دستی انجام گیرد.

 ماده 11: کارفرما مکلف است همواره از صحت عملکرد حفاظ‎ ها، میکروسوئیچ ‎ها، کلیدهای قطع و وصل، کلیدهای قطع اصراری و به طور کلی تجهیزات حفاظتی ماشین‎ ها اطمینان حاصل نماید به نحوی که احتمال وقوع حوادث از بین برود.

 ماده ۱۲: میکروسوئیچ‎ های ماشین‎ ها باید به گونه‏ای باشد تا در مقابل صدمات فیزیکی و شیمیایی مقاوم بوده و امکان از کار انداختن آنها غیر ممکن باشد.

 ماده ۱۳: ماشین‏ ها و تجهیزات چاپخانه باید مجهز به مکانیزمی باشد تا از شروع به کار ناخواسته جلوگیری نماید.

 ماده 14: کلیدهای قطع جریان و توقف اضطراری ماشین‎ ها باید در محل‎ های مناسب و با دسترسی آسان موجود بوده و توسط علائم هشدار دهنده مشخص شده باشد.

 ماده 15: ماشین‎ های چاپ باید دارای مکانیزمی باشند که تا قبل از توقف کامل قسمت‎ های متحرک و خطرناک، برداشتن یا باز نمودن درب و حفاظ غیرممکن باشد.

 ماده 16: کلیدهای اصلی راه ‎اندازی و توقف ماشین‎ ها باید قفل دار باشد.

 ماده 17: بعد از هر بار اقدام به تعمیر، نگهداری و انجام اصلاحات در ماشین‎ آلات، حفاظ‎ ها و سیستم‎ های ایمنی باید مجددا نصب و کنترل شده و از نحوه کارکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود.

 ماده 18: مواد شیمیایی خطرناک و سریع‎ الاشتعال باید در مخازن و ظروف مقاوم و ایمن طبق برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) و دستورالعمل شرکت سازنده نگهداری شود.

 ماده 19: ترکیب و آماده سازی مواد شیمیایی و همچنین تخلیه پسماندها در فاضلاب باید بر اساس برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) و در شرایط ایمن صورت پذیرد.

 ماده 20: محل نگهداری کاغذ، مواد شیمیایی و سایر مواد مصرفی باید از یکدیگر جدا باشد و طبق اصول ایمنی نگهداری گردد.

 ماده 21: نگهداری مواد مصرفی در محل استفاده در کنار ماشین‎ ها بیش از نیاز یک نوبت کاری ممنوع است.

 ماده 22: مواد شیمیایی مایع و یا خطرناک باید طوری چیده شوند که امکان سقوط آن ها وجود نداشته باشد.

 ماده 23: نصب دوش و چشم شوی اضطراری به تعداد مناسب در قسمت‌ هایی از چاپخانه که در آن از مواد شیمیایی خطرناک استفاده می‌ شود الزامی است.

 ماده 24: کف چاپخانه باید از مواد مناسب قابل شستشو و دارای شیب مناسب به سمت کف‏شوی متصل به سیستم فاضلاب باشد.

 ماده 25: کف کارگاه، اطراف ماشین‎ ها، سکوها و پله‎ های دسترسی و جایگاه کار ماشین‎ های چاپ باید همواره خشک، تمیز، دارای سطوح هموار و غیر لغزنده باشد.

 ماده 26: تعمیر، نگهداری، سرویس، نظافت و تنظیم ماشین‎ ها و تجهیزات باید در زمان توقف کامل و مطمئن آنها انجام پذیرد.

 ماده 27: نظافت سیلندرهای ماشین چاپ در هنگام کار باید به‎ گونه‎ای انجام گیرد که از ورود دست و سایر اعضاء بدن به منطقه خطرناک ماشین جلوگیری به عمل آید.

 ماده 28: در پایان هر شیفت کار باید محیط کارگاه تمیز گردیده و مواد زائد و پسماندها به صورت مناسب از کارگاه خارج شود.

 ماده 29: انجام کلیه امور نصب، راه ‏اندازی و بهره ‎برداری، تجهیز، سرویس، تعمیر و نگهداری ماشین ‎ها و تجهیزات باید توسط افراد ماهر و با رعایت دستورالعمل‎ های شرکت سازنده و الزامات قانونی صورت پذیرد.

 ماده 30: محل قرارگیری ماشین‎ ها باید به گونه‎ ای باشد که امکان انجام کلیه عملیات اعم از بازدید، سرویس، تعمیر، شستشو، تردد و جابجایی به صورت ایمن وجود داشته باشد.

 ماده 31: استفاده از انواع علائم هشداردهنده با توجه به نوع عملکرد ماشین‎ ها الزامی است.

 ماده 32: ایجاد شرایط مناسب کاری لازم از لحاظ دما، رطوبت، تهیه و نور برای کار در فضای کارگاه‎ های چاپ الزامی است.

 ماده 33: در قسمت‌ هایی از فرآیند کار که بو، گاز و بخارات مضر و ناراحت‌ کننده تولید می‌شود باید توسط تهویه موضعی موثر به خارج از محیط کار هدایت شود.

 ماده 34: آماده ‎سازی و اختلاط مواد موادی که تولید بخار و گاز مضر می ‎نماید باید در جایی که مجهز به هود و با تهویه مناسب انجام گیرد.

 ماده 35: سیستم تهویه عمومی هوای چاپخانه باید در سطوح نزدیک به کف کارگاه صورت گیرد.

 ماده 36: پارچه‎ ها و همچنین کاغذهای آغشته به روغن و سایر مواد که احتمال خود اشتعالی داشته و یا سریع ‎الاشتغال هستند باید در ظرف‎ های ایمن جمع ‏آوری و سریعاً از محل کارگاه خارج گردند.

 ماده 37: استفاده از شعله باز، استعمال دخانیات و همچنین وسایل گرمازایی غیرایمنی در محیط کارگاه ممنوع است.

 ماده 38: وسایل اعلام و اطفای حریق باید متناسب با نوع ماشین، مواد و محتویات قابل اشتعال در قسمت‎ های مختلف کارگاه تعبیه شود.

 ماده 39: منافذ ورودی به کارگاه باید به نحوی حفاظ‎ گذاری شده باشد که از ورود هرگونه شیئی مشتعل مانند ته سیگار ممانعت به عمل آورد.

 ماده 40: در قسمت ‎هایی از چاپخانه که گرد و غبار، بخارات و گازهای قابل‎ اشتعال و یا انفجار وجود دارد سیستم الکتریکی چاپخانه باید از نوع ضد ‎انفجاری باشد.

 ماده 41: سیستم ارتینگ باید مطابق آیین ‏نامه ایمنی سیستم اتصال به زمین (ارتینگ) تعبیه گردیده و بدنه فلزی کلیه ماشین‎ ها و تجهیزات الکتریکی به آن وصل شود.

 ماده 42: وسایل حفاظت فردی متناسب با کار و عوامل زیان‎ آور محیط کار باید توسط کارفرما تهیه و پس از آموزش‎ های لازم در اختیار کارگران قرار گیرد.

ماده 43: به منظور پیشگیری از تماس و درگیری کارگران با قسمت‎ های گردنده ماشین‎ آلات استفاده از لباس‏ های دارای قسمت‎ های آزاد و باز، آویزان کردن زنجیر، ساعت، کلید و نظایر آن و نیز استفاده از شال‎ گردن و موارد مشابه روی لباس کار ممنوع است و کارگرانی که دارای موهای بلند هستند باید به وسیله سربند یا وسیله حفاظتی دیگر موهای سر خود را کاملا بپوشانند.

 ماده 44: ماشین‎ ها باید دارای پرونده مجزا بوده و دستورالعمل‌ ها، نتایج سرویس، تجهیز، نگهداری و بازرسی‎ های فنی و ایمنی در آن ثبت شود.

 ماده 45: عملکرد کلیدها و تجهیزات الکتریکی ماشین‎ ها باید سالم، در معرض دید و مشخص باشد.

 ماده 46: استفاده از هوای فشرده برای تمیز کردن ماشین‎ ها، سطوح، البسه و اعضاء بدن ممنوع است.

 ماده 47: هرگونه رفتار و اعمال غیر ایمن اعمال در کارگاه که باعث بر هم خوردن تعادل و هوشیاری شود ممنوع است.

 ماده 48: لباس کارگر باید تمیز بوده و عاری از روغن یا مواد سریع‎ الاشتعال باشد.

 ماده 49: مسیرهای خروج اضطراری کارگاه باید کاملا مشخص بوده و هیچ گونه ماشین، مواد اولیه، تولیدی و مانعی در مسیر وجود نداشته باشد.

 ماده 50: خوردن و آشامیدن در فرآیند چاپ ممنوع است.

بیشتر بخوانید: رعایت اصول استاندارد در سالن چاپخانه

مقررات اختصاصی آیین نامه ایمنی کار در صنایع چاپ

ماده 51: عامل انجام کار (اپراتور) باید قبل از به کار انداختن ماشین با علائم هشداری مناسب به دیگران اطلاع‎ رسانی نموده و از عدم حضور افراد در منطقه خطر اطمینان حاصل نماید.

 ماده 52: در قسمت‌ هایی از فرآیند که از چسب و مواد شیمیایی دارای درجه حرارت بالا استفاده می ‎شود باید شرایطی فراهم شود که امکان برخورد اعضای بدن با قسمت‎ های داغ میسر نباشد.

 ماده 53: محله شستشوی غلتک‏ ها، شابلون‎ ها و دیگر تجهیزات ماشین‎ ها باید در مکانی مستقل و با رعایت کلیه مقررات حفاظتی و بهداشتی صورت گیرد.

 ماده 54: غلتک‎ های ماشین چاپ باید دارای دور معکوس باشد.

 ماده 55: برداشتن و ریختن مرکب، رنگ و سایر مواد توسط دست، از روی نوردهای در حال کار ممنوع است.

 ماده 56: هنگام بستن پلیت در سیستم‎ های غیر اتوماتیک باید این امر به صورت مرحله‎ ای، آهسته و با سرعت انجام گیرد.

ماده 57: برداشتن نمونه کار در حین کار با ماشین چاپ باید با استفاده از روش‌های ایمن صورت پذیرد به گونه‏ای که نیاز به دخالت کارگر و یا ورود دست به منطقه خطر وجود نداشته باشد.

 ماده 58: عبور افراد و جابه‌جایی بار از زیر رول‎ های چاپی در حال چرخش، نوارهای نقاله، ماشین ‎ها و ابزاری که عمل جابه ‎جایی را انجام می‎ دهند ممنوع است.

ماده 59: تیغه‎ های برشی و همچنین تیغه‎ های تنظیم و مرکب و رنگ باید هنگام جابه‎ جایی و پس از تعویض و استفاده درون پوشش ایمن قرار گیرد.

 ماده 60: تخلیه و نظافت ضعف شستشوی نورد و غلتک ‎ها در زمان روشن بودن ماشین ممنوع است.

 ماده 61: قاب‎ های مورد استفاده در چاپ اسکرین و پلیت ‎ها باید فاقد لبه‎ ها و زوائد تیز و برنده باشد.

 ماده 62: در روش توری‎ کشی دستی در هنگام ثابت کردن توری قاب باید ضمن اعمال دقت‎ های لازم با استفاده از روش‎ های ایمن از برخورد سوزن منگنه با اعضاء بدن جلوگیری نمود.

 ماده 63: در توری‎ کشی با ابزار مکانیکی باید با استفاده از روش ‎های ایمن از ورود دست به منطقه خطر ماشین جلوگیری نمود.

 ماده 64: هنگام شستشوی سیلندر و ماشین و تا زمان خشک شدن آن، سیستم تغذیه ماشین باید به گونه‎ای عمل نماید که از ادامه کار ماشین جلوگیری گردد.

 ماده 65: در زمان شستشوی سیلندر و ماشین و تا پایان مرحله خشک شدن آن استفاده از ابزار و تجهیزاتی که تولید جرقه و یا دمای زیاد نماید، ممنوع است.

 ماده 66: نشتی ماشین‎ ها اعم از حلال‎ ها، روغن‎ ها، رنگ ‎ها و دیگر مواد باید به طریقی ایمن سریعاً از سیستم خارج گردند.

 ماده 67: ماشین چاپ باید دارای سیستم هشدار نشتی باشد در صورت نشت حلال قابل اشتعال و انفجار بتواند ماشین را خاموش نماید.

 ماده 68: در صورت اختلاف ارتفاع بیش از ۷۵ سانتی ‏متر بین کف و سکو، وجود جای پای انفرادی ایمن الزامی است.

 ماده 69: حرکت معکوس سرعت سیلندر نباید از ۳ متر در دقیقه تجاوز نموده و حداکثر مسافت طی شده در هر بار حرکت نباید از نصف قطر سیلندر بیشتر باشد.

 ماده 70: هنگامی که عملکرد یک یا قسمتی از سیستم ایمنی ماشین برای مدت کوتاهی (حداکثر ۲۰ ثانیه) متوقف گردد (by pass) استارت نمودن ماشین ممنوع است.

 ماده 71: هنگامی که عملکرد یک یا قسمتی از سیستم ایمنی ماشین برای مدت کوتاهی (حداکثر ۲۰ ثانیه) متوقف شود (by pass) رعایت موارد زیر الزامی است:

 الف) کنترل بای پس باید به صورتی باشد که از هر طرف قابل اجرا باشد.

 ب) کلیه سیستم ‎های ایمنی فعال باشد.

 ج) به وسیله یک چراغ هشداردهنده (زرد رنگ) اطلاع ‎رسانی شود.

 ماده 72: وسایل حمل و نقل و انتقال سیلندرها، تیغه‎ های برشی، مواد و تجهیزات باید دارای قفل بوده تا از حرکت ناخواسته جلوگیری نماید.

 ماده 73: ماشین برش باید قبل از هر نوبت کاری، پس از هر بار تعمیر، سرویس و تعویض تیغه برشی توسط فرد صلاحیت‎ دار کنترل و بازرسی گردد.

 ماده 74: به منظور پیشگیری از پرتاب قطعات تیغه‎ های برشی در اثر شکستگی باید از حفاظ‎ های ایمنی استفاده شود.

 ماده 75: بازدید، تنظیم، تعویض، سرویس و نگهداری تیغه‎ های برشی باید توسط افراد صلاحیت ‎دار انجام شود.

ماده 76: بالابرهای تغذیه و تحویل محصول ماشین‎ ها باید به سیستمی مجهز باشند تا مانع از سقوط آن ها شده و همچنین از ورود اعضاء بدن به قسمت‎ های خطرناک جلوگیری نمایند.

ماده 77: نوار انتقال در فرآیند چاپ باید دارای شرایطی باشد که امکان برخورد افراد با آنها وجود نداشته باشد.

ماده 78: نوارها و تجهیزات انتقال نیرو باید به گونه‎ ای حفاظ‎ گذاری شود در صورت پاره شدن از بروز حوادث جلوگیری نماید.

 ماده 79: هنگام تعویض سیلندرها، تیغه‎ های برشی و دیگر تجهیزات ماشین‎ ها باید با استفاده از وسایل ایمن از لغزش و سقوط آنها جلوگیری نمود.

 ماده 80: به منظور جلوگیری از تولید گاز ازون درجه حرارت لامپ‎ های UV باید کنترل شود.

ماده 81: قسمت‎ های داغ و خطرناک ماشین‎ ها باید توسط علائم هشدار دهنده مشخص شوند.

 ماده 82: ماشین‌ هایی که عمل پرس کتاب، فشرده‎ سازی ضایعات چاپ و بسته‎ بندی را انجام می‌ دهند باید مجهز به فازهای ایمن گردیده تا از ورود اعضاء بدن به منطقه خطر جلوگیری نمایند.

 ماده 83: ماشین برش (گیوتین) باید دارای کلید دو شستی، حسگرهای نوری و حفاظ برای قسمت‏ های خطرناک باشد.

 ماده 84: در روش تغذیه دستی ماشین برش باید دارای مکانیزمی باشد که عمل برش فقط در یک نوبت انجام ‌گیرد و حرکت برشی بعدی تیغه منوط به فرمان مجدد باشد.

 ماده 85: کارفرما مکلف است نسبت به طراحی فضای کار، استفاده از مواد، ابزارآلات، تجهیزات و ماشین‎ آلات به نحو مناسب در دسترس کارگران قرار می‎ گیرد مطابق اصول مهندسی فاکتورهای انسانی (ارگونومیک) اقدام نماید.

 ماده 86: در ماشین‎ های خشک‎ کن که از سیستم اگزوز به عنوان تهویه ایمنی استفاده می ‎شود باید شرایطی فراهم شود تا هرگونه خطا در سیستم اگزوز منجر به توقف اتوماتیک تغذیه و عملکرد ماشین شود.

 مدل 87: کلیدهای که باعث حرکت سیلندر به مقدار محدود می‌ شود (حرکت اینچی) باید دارای مکانیزمی باشد که کاربر نتواند از آن به صورت ممتد استفاده نماید.

 ماده 88: کلیدهای حرکت اینچی باید در مکانی نصب شود که کاربر بتواند تمام نقاط خطرناک را مشاهده نماید.

 ماده 89: سنسورها (حسگر) ماشین‎ ها باید به نحوی باشد که امکان صدمه و از کار انداختن آنها ممکن نباشد.

 ماده 90: در صورت به وجود آمدن نفس خشک‎ کن‏ های بزرگ مانند پارچه و کاشی، تا زمان کاهش دمای خشک ‏کن به دمای پایین و ایمن، باز کردن در و ورود به داخل آن ممنوع است.

 ماده 91: در قسمت‎ هایی که فرآیند چاپ از اشعه استفاده می‎ شود رعایت دستورالعمل‎ های شرکت سازنده ماشین، آیین‎ نامه ‎های مرتبط و همچنین نصب وسایل اعلام خطر و علائم هشداردهنده الزامی است.

ماده 92: تجهیزاتی که با اشعه کار می‎کند باید دارای حفاظ ایمنی باشد تا در صورت باز شدن در آنها، سیستم متوقف گردد.

ماده 92: قسمت‎ هایی از ماشین یا تجهیزات که امکان برخورد سر یا اعضاء دیگر بدن با آنها وجود دارد باید به وسیله مطمئن (پدگذاری) حفاظت شود.

 ماده 94: بازوهای متحرک قسمت‎ های گیرنده کاغذ (گریپرهای کاغذ) باید دارای حفاظ موثر و ایمن باشد.

 ماده 95: کارگران شاغل در صنایع باید بر اساس ماده ۹۲ قانون کار جمهوری اسلامی ایران مورد معاینات پزشکی قرار گرفته، نتایج پرونده پزشکی آنان ثبت و نگهداری گردد.

ماده 96: با عنایت به ماده ۸۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، اشخاص حقیقی یا حقوقی که به ساخت یا ورود و عرضه ماشین می‌پردازند مکلف به رعایت موارد ایمنی و حفاظتی مناسب هستند.

 ماده 97: مسئولیت رعایت مقررات این آیین‌ نامه به عهده کارفرما بوده و در صورت وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار به دلیل عدم توجه به الزامات قانونی مطابق مواد ۱۷۵ و ۱۷۶ قانون کار عمل شده و نامبرده مکلف به جبران خسارت وارده به زیان دیدگان است.

آیین نامه ایمنی کار در صنایع چاپ مشتمل بر سه فصل و 97 ماده به استناد مواد ۸۵ و ۹۱ قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه 30/ 03/1390 شورای عالی حفاظت فنی تهیه و در تاریخ 12/ 05/1390 به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسیده است.