ثبات نرخ ارز تنها راه حل مشکلات صنعت چاپ – چاپ و نشر آنلاین

محمود پیشعلی معتقد است؛ با وجود اینکه چاپخانه‌های ما از نظر فیزیکی توانمندی صادراتی دارند اما افزایش قیمت کاغذ یا سایر مواد اولیه در داخل کشور امکان رقابت با چاپخانه سایر کشورها را گرفته است، زیرا گاهی بهای این مواد در داخل کشور بیشتر از کشور سفارش دهنده می‌شود. وی ثبات نرخ ارز را عامل مهمی در حل مشکلات این صنعت دانست.

به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از (ایبنا)، صنعت چاپ، طی سال‌های اخیر اگرچه توانسته است با تکیه بر توان و قدرت صنعتگران و اپراتورهای حرفه‌ای و تجربه‌ای خود روزگار را هرچند سخت سپری کند، اما وجود برخی موانع پیش پای راه فعالان این حوزه، حرکت در مسیر را برای دست‌اندرکاران آن سخت کرده است.

بهره‌مندی از دستگاه‌های مدرن و جدید و خریداری آن‌ها، نیازمند صرف هزینه‌های بسیار گزافی است که با توجه به گردش کاری نسبتا محدود به‌خصوص در حوزه نشر، مقرون به صرفه نیست. این موضوع موجب شده است بخش زیادی از چاپخانه‌داران حوزه نشر به سمت چاپ بسته‌بندی کوچ کنند و فعالان بخش چاپ دیجیتال پررنگ‌تر از همیشه به حوزه نشر وارد شوند، هرچند هنوز هم بسیاری از ناشران با توجه به کیفیت بسیار خوب و دقت چاپ افست ترجیح می‌دهند کتاب‌هایشان در چاپخانه‌های افست چاپ شود.

و اکنون در آستانه یازدهم شهریور روز ملی صنعت چاپ، دقایقی پای صحبت‌ محمود پیشعلی، چاپخانه‌دار پیشکسوت و فعال حوزه صنفی بنشینیم. وی که بیش از 55 سال در صنعت چاپ به‌خصوص در حوزه نشر و چاپ کتاب و قرآن تجربه دارد، در این گفت‌وگو ثبات نرخ ارز را بر فعالیت‌ها و سفارش‌های چاپی تاثیرگذار دانست و خواستار توجه جدی مسئولان و دولت به این موضوع شد.

این‌ روزها وضعیت صنعت چاپ کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟

بخش زیادی از فعالان این صنعت این‌روزها ترجیح می‌دهند که کمتر در حوزه نشر کار کنند و به سمت چاپ بسته‌بندی روی آورده‌اند. زیرا بخش زیادی از فعالیت در حوزه نشر، الکترونیکی شده و شمارگان کتاب‌، کاهش داشته است. در حالی‌که بسته‌بندی، هیچ‌گاه الکترونیکی نمی‌شود و همیشه به‌صورت فیزیکی است، علاوه بر آن تعداد نیروی انسانی در این بخش بیشتر از بخش نشر است، به همین دلیل استقبال از این حوزه بیشتر شده است.

شما به‌عنوان یک چاپخانه‌دار، بخش عمده چالش‌ها و مشکلاتتان چیست؟

بخشی از مشکلات تامین مواد اولیه است؛ مواد اولیه با کیفیت و با قیمت مناسب. این‌روزها کاغذ و مقوا وضعیت خوبی ندارند و در هفته جاری مقوای سفید به کیلویی 40 هزار تومان و مقوای پشت طوسی، به بیش از 30 هزار تومان رسیده است. این در حالی است که تا پنج سال پیش، همین مقوا کیلویی حدود پنج تا هفت هزار تومان قیمت داشت و امروز پنج برابر شده است. اگرچه پول مواد مصرفی از سوی سفارش‌دهنده پرداخت می‌شود، اما مساله اینجا است که بالا رفتن قیمت مواد اولیه از حجم سفارش‌ها کم می‌کند، شمارگان پایین می‌آید،‌ هزینه‌ها بالا می‌رود و گردش کاری سخت می‌شود.عدم ثبات نرخ ارز بر این مشکلات افزوده.

بیش از 97 درصد مواد اولیه صنعت چاپ وارداتی است، به‌نظر شما برای تثبیت قیمت و آرام شدن این وضعیت چه راهکاری می‌توان پیش‌بینی کرد؟

همان‌طور که گفتید درصد کمی از مواد اولیه مورد نیاز ما تولید داخل است مثل پا‌ک‌کننده و برخی مرکب‌ها و بخش زیادی از آن‌ها وارداتی است. از آنجایی که تحریم هستیم، برای خریداری برخی جنس‌ها گاهی دو یا سه دست، اجناس باید بچرخند تا به دستمان برسد و همین موضوع موجب گران‌تر شدن هزینه‌ها برای چاپخانه‌دار و سفارش‌دهنده می‌شود.

عدم ثبات نرخ ارز و گرانی مواد اولیه

با این وجود اما محصولاتی مانند یووی و مرکب هم در داخل تولید می‌شود، چرا استقبالی از آن‌ها نمی‌شود؟

چاپ یووی در داخل کشور داریم که کیفیت نسبتا خوبی دارد و می‌توان گفت که تا حدود 90 درصد نیاز ما را پوشش می‌دهد، اما مساله اینجا است که مواد اولیه، معمولا گران تمام می‌شود و بر قیمت نهایی اثر می‌گذارد.  تا سه سال پیش، یووی خارجی را کیلویی 20 هزار تومان خریداری می‌کردیم اما به کالا کیلویی 160 هزار تومان رسیده است و یووی داخلی نیز حدود 150 هزار تومان قیمت دارد. در این میان، مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند یووی‌ای که از آلمان وارد کشور می‌شود را با اختلاف قیمت 10 هزار تومانی خریداری کنند.

در حوزه مرکب نیز این مشکل وجود دارد،‌ به‌طوری که مرکب خارجی تا پنج سال پیش حدود 20 هزار تومان بود و الان کیلویی 140 تا 160 هزار تومان شده است. مساله اینجا است که هیچ منشاء وارداتی ارزان‌قیمتی نداریم و همه مواد مورد نیاز خود را باید به قیمت روز خریداری کنیم. افزایش قیمت ارز و عدم ثبات نرخ ارز بر این آشوب دامن زده است.

صنعت چاپ کشور در بخش تجهیزات و ماشین‌آلات، وضعیت نسبتا خوبی دارد،‌ اما هنوز هم گاهی دیده می‌شود که برخی سفارش‌ها به خارج از کشور می‌رود. دلیل این موضوع را چه می‌دانید؟

بسیاری از کالاها در کشور ما قابل تولید است، زیرا از دستگاه‌های خوب و مجهزی برخورداریم، در این میان گاهی سودهایی برای برخی افراد وجود دارد که ترجیح می‌دهند کار را از کشور خارج کنند؛ مثلا قیمت تمام شده کار. در این زمینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید بررسی کند که چرا برخی سفارش‌دهندگان تصمیم می‌گیرند سفارش‌های خود را به خارج از کشور بدهند. البته در بخش بسته‌بندی از زمانی که ارز باید از طریق بانک صادرات جابه‌جا شود،‌ ثبت سفارشی انجام نمی‌شود اما هنوز هم این موضوع گه و بیگاه وجود دارد.

چند سال قبل نظریه‌ای مطرح شد که به زودی چاپ دیجیتال همه عرصه‌های صنعت چاپ را در بر می‌گیرد، آیا پس از چند سال این نظریه اثبات شد؟

الان برخی از سفارش‌های چاپی، در شمارگان پایین به‌صورت دیجیتال انجام می‌شود،‌ ولی برخلاف هیاهویی که چند سال قبل مطرح شد که چاپ دیجیتال به زودی جایگزین چاپ افست می‌شود این موضوع محقق نشده است. من همان زمان هم در یادداشت‌های مطبوعاتی این موضوع را تکذیب می‌کردم که چاپ ما دیجیتالی نخواهد شد و فقط کارهایی در تیراژ‌های کوچک به این سمت هدایت می‌شود. امروز هزینه چاپ دیجیتال از چاپ افست بالاتر می‌شود و غیرمنطقی است که منتظر باشیم با این هزینه‌های بالاتر کارها دیجیتالی شود و حتی چند شرکت که در کار چاپ کتاب‌های دیجیتال بودند هم تعطیل کردند زیرا هزینه تمام شده برایشان مقرون به صرفه نبود.

اما امروز شاهدیم که ناشران استقبال خوبی از چاپ دیجیتال کرده‌اند.

بله، برخی از آن‌ها استقبال می‌کنند اما الان هم چاپ کتاب‌های نفیس و قرآنی از سوی چاپ افست انجام می‌شود، همچنین کتا‌ب‌های درسی و کمک آموزشی یا برخی کتاب‌های رمان و ادبیات هم همچنان در چاپ افست چاپ می‌شوند و برخی کتاب‌های سیاه و سفید و محدود به‌صورت دیجیتال چاپ می‌شوند.

امروز توان صادراتی صنعت چاپ کشور را چگونه ارزیابی مي‌کنید؟ با توجه به چاپخانه‌های مجهز و خوبی که در داخل کشور داریم آیا این امکان وجود دارد که ما بتوانیم بخشی از سفارش‌های چاپی کشورهای همسایه و منطقه مثل اربیل عراق، افغانستان، ارمنستان و … را در ایران پوشش دهیم؟

چاپخانه‌ها از نظر فیزیکی این توانمندی را دارند و در برخی مواقع شاهد عقدقراردادهای خوبی بودیم و هستیم؛ اما مساله اینجا است که قیمت کاغذ یا سایر مواد اولیه آنقدر بالا رفته است که امکان رقابت با چاپخانه سایر کشورها را نداریم زیرا گاهی بهای آن‌ها در داخل کشور بیشتر از کشور سفارش‌دهنده است و همین مساله تاثیر زیادی بر قراردادها دارد. به‌عنوان‌ مثال مقوا طی دو ماه اخیر، کیلویی هشت هزار تومان گران‌تر شده است و همین موضوع یکی از عوامل تاثیرگذار بر انجام سفارش‌های صادراتی است و موجب می‌شود ثبت سفارش و قرارداد با کشورهای دیگر منتفی شود.

و به‌عنوان سخن پایانی بگویید فکر می‌کنید چه موضوعی می‌تواند به بهبود وضعیت صنعت چاپ در کشور هم برای تولیدات داخلی و هم ثبت سفارش خارجی کمک کند؟

امروز اکثر کارگاه‌ها به‌دلیل کمبود جنس، یا بالا بودن قیمت مواد اولیه متاسفانه ضرر می‌دهند و تنها تعداد افراد انگشت‌شماری مشغول کار هستند، برخی دیگر نیز با نصف ظرفیت خود کار می‌کنند. همان‌طور که گفتم بی‌ثباتی قیمت مواد اولیه که به‌دلیل نوسانات نرخ ارز رخ می‌دهد یکی از مشکلات جدی به شمار می‌‌آید، زیرا بر همه بخش‌های تولید اثر گذاشته است. ثبات نرخ ارز تاثیر زیادی در متعادل شدن قیمت‌ها دارد و امیدواریم دولت در این زمینه راهکاری بیندیشد. ثبات نرخ ارز فاکنور بسیار مهمی است برای حل معضل این حوزه.