تشکیل اتحادیه سراسری نشر نیازمند بررسی کارشناسانه

محمدعلی جعفریه گفت: قبل از تشکیل اتحادیه سراسری نشر باید نمایندگانی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجمع امور صنفی و تشکل‌ های نشر در کنار هم جمع شوند و درباره قدرت عمل،‌ کارکردها و ضرورت تشکیل آن بحث و تبادل نظر کنند.

به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از ایبنا، ناشران و کتابفروشان در سراسر کشور مطالبات و خواسته‌هایی گاه مشابه و گاه متفاوت از هم دارند؛ دغدغه‌ها و مشکلات صنفی متعددی که شاید با وجود یک اتحادیه کشوری رفع‌شدن آن‌‌ها آسان‌تر باشد. اتحادیه‌ای که در طول سال‌های مختلف چندین گام برای تشکیل آن برداشته شده است؛ اما موانع زیادی تا تحقق و شکل‌گیری پیش روی آن قرار دارد و البته موافقان و مخالفانی از صنف درباره آن صحبت می‌کنند.

این موضوع بهانه‌ای شد تا دقایقی با محمدعلی جعفریه، مدیر انتشارات و کتابفروشی ثالث به گفت‌وگو بنشینیم و درباره ضرورت تشکیل اتحادیه سراسری نشر با وی مصاحبه‌ای داشتیم. جعفریه در این مصاحبه به نقش مهم تشکل‌های صنفی در حوزه نشر اشاره کرد و از ضرورت انجام نشست‌ها و جلسات کارشناسی درباره کارکردها و ضرورت‌های تشکیل اتحادیه سراسری نشر قبل از راه‌اندازی آن سخن گفت.

ضرورت تشکیل

به نظر شما تشکیل اتحادیه سراسری نشر چه ضرورتی دارد و چگونه باید برای راه‌اندازی آن اقدام کرد؟

در این زمینه یک‌سری قوانین مجمع امور صنفی وجود دارد که شرایط تشکیل اتحادیه سراسری نشر را با چالش‌ هایی مواجه کرده است، در صورتی که این قوانین تسهیل شود شاید بتوان برای تشکیل و راه‌اندازی آن اقدام کرد. اما مسائلی هم در این میان وجود دارد که باید به آن دقت شود.

به عنوان مثال در اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، ناشران، کتابفروشان و توزیع‌کنندگان عضویت دارند در حالی که در استان‌ ها اینگونه نیست و معمولا ناشران و کتابفروشان از هم جدا هستند. در برخی مواقع منافع ناشران و کتابفروشان در تضاد با یکدیگر است و به نظرم این مساله در آينده مشکل‌ساز می‌شود.

کمی دقیق‌تر به این موضوع اشاره می‌کنید، منظورتان چیست؟

مسئله این است که کتابفروشان مثل همه صنوف دیگر از اتحادیه‌شان که زیر نظر مجمع امور صنفی است مجوز خود را می‌گیرند؛ اما سیستم ناشران متفاوت است و وابستگی صددرصدی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارند؛ زیرا مجوز نشر از سوی این وزارتخانه صادر می‌شود.

در زمان‌های مختلف شاهد بوده‌ایم که وزارت ارشاد در مقابل اتحادیه قرار گرفته است؛ هرچند طی سال‌های اخیر در دوره‌ای هستیم که این وزارتخانه با اتحادیه همراهی می‌کند؛ ولی در سال‌هایی نه‌چندان دور اتحادیه مجبور شد به‌خاطر منافع صنفی مقابل وزارت ارشاد بایستد. به همین دلیل معتقدم که قبل از شکل‌‌گیری اتحادیه کشوری و هر اقدامی باید ضرورت تاسیس آن بررسی شود.

پس به نظر شما تشکیل تشکیل اتحادیه سراسری نشر ابتدا باید در صنف نیازسنجی و بررسی شود؛ سپس وارد فاز اجرایی و عملیاتی شود؟

بله. باید بر تشکیل اتحادیه سراسری نشر ساعت‌ ها صحبت کرد و کار کارشناسی انجام داد؛ هرچند گاهی برخی افراد به دلیل منافع شخصی خود موافق برگزاری آن هستند؛ اما معتقدم که مباحث مرتبط با آن باید در اتحادیه تهران یا قم یا سایر شهرهایی که اتحادیه دارند، به بحث و تبادل نظر گذاشته شود.

در این میان نمایندگانی هم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجمع امور صنفی و تشکل‌ های نشر باید در کنار هم جمع شوند و ببینند که تشکیل اتحادیه سراسری نشر چه میزان می‌ تواند قدرت عمل داشته باشد،‌ کارکردهای آن چیست و تشکیل آن چه ضرورتی دارد و بعد به سمت مباحث اجرایی برویم.

اخذ مطالبات با تشکیل اتحادیه سراسری نشر

و فکر می‌کنید در این صورت آیا این ظرفیت در اتحادیه کشوری وجود دارد تا یکسری از مطالبات اهالی نشر مثل قرار گرفتن در گروه یک مشاغل یا تامین کاغذ و … را دنبال کند؟

ببینید تشکیل اتحادیه سراسری نشر با هدف تحقق و تامین مطالبات صنفی شاید شعار خوبی باشد اما در عمل اینگونه نیست و کارها به این سمت نمی‌رود. ما می‌خواهیم اتحادیه‌ای تشکیل دهیم که منافع صنف را تامین کنیم؛ اما مساله اینجا است که طبق قانون در گام اول صلاحیت ناشران توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تایید می‌شود و اتحادیه عملا در این میان کاره‌ای نیست پس نمی‌تواند در این بخش از صنف خود حمایت کند.

در گام دوم برای بحث مجوز کتاب نیز وزارت ارشاد این کار را انجام می‌دهد و باز هم اتحادیه نقشی در این مرحله ندارد. در بخش نمایشگاه‌ کتاب نیز اصل برگزاری و اجرا توسط این وزارتخانه انجام می‌شود.

در این میان معتقدم تا زمانی که وزارت ارشاد با اتحادیه همراهی نکند ما موفق نخواهیم بود. به نظر من الان در این شرایط تا زمانی که قوانین اصلاح نشده، ضرورتی ندارد که اتحادیه کشوری تشکیل شود.

اگر قبل از تغییر قوانین تشکیل اتحادیه سراسری نشر تشکیل شود امکان دارد که ما بیشتر به وزارت ارشاد وابسته شویم. زیرا کل فلسفه اتحادیه در این است که از دولت جدا باشد و از منافع صنف خود حمایت کند؛ حالا این منافع جایی در جهت دولت و گاهی مخالف دولت است. من معتقدم در این زمینه اگر با یک برنامه‌ریزی صحیح و اصولی به بحث اتحادیه کشوری وارد نشویم، ممکن است صنف ضرر کند.

بیشتر بخوانید: تا تشکیل اتحادیه کشوری نشر راه بسیار است

این اصلاحیه‌هایی که به آن اشاره کردید در چه حوزه‌هایی باید باشد تا اتحادیه کشوری در تاثیرگذاری خود را داشته باشد؟

صحبت‌ها و نظرات من حاصل سال‌ها تجربه و حضور در نشست‌ها و جلسات مختلف صنفی است و با تکیه به این تجربیات نظرات خود را می‌گویم. نگاهی به اتحادیه‌های مختلف نشان می‌دهد که قوانین موجود در آن صنف توسط اتحادیه وضع می‌شود اما برای کار ما این عمل شدنی نیست.

الان برای هر صنفی اتحادیه آن صنف مجوز صادر می‌کند؛ در حالی که اتحادیه ناشران اینگونه نیست و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این مجوز را صادر می‌کند. به نظرم در مرحله اول باید مجوز تاسیس انتشارات به اتحادیه داده شود. پس از آن بحث ممیزی کتاب است که تقریبا سلیقه‌ای انجام می‌شود.

طبق قانون مثل هر صنفی ناشر باید کتاب خود را چاپ کند و اگر مشکلی وجود داشت دولت یا مدعی‌العموم به عنوان شاکی از نویسنده یا ناشر شکایت کند؛ اما کتاب‌های ما قبل از مجوز انتشار باید ممیزی شود. بنظرم اگر چنین قوانینی اصلاح شود، می‌توانیم یک اتحادیه قوی داشته باشیم که منافع صنف، منافع نشر و کشور را تامین کند.

برخی از تشکل‌های استانی نگران این هستند که ممکن است این اتحادیه کشوری فقط به حل مشکلات اهالی نشر در تهران متمرکز شود، به نظر شما این‌گونه خواهد بود؟

مشکلات و منافع صنعت نشر به تهران فقط محدود نمی‌شود و در همه جای کشور یکی است. به طوری که در توزیع کاغذ شاهد هستیم که کل استان‌ها از این کاغذها استفاده می‌کنند و از آن بهره‌مند می‌شوند یا برخی مشکلات زیرساختی در حوزه نشر برای همه کشور یکسان است. ما در تبریز، مشهد و شیراز شاهد فعالیت ناشران و کتابفروشان خوبی داریم و من به عنوان یک فعال صنفی در حوزه‌ نشر، کتابفروشی و پخش شاهد حضور مثمرثمر آن‌ها هستم.

در بسیاری از موارد زمانی که مشکلی در استان‌ها بوده اتحادیه تهران حمایت خود را به شکل‌های مختلف نشان داده به دنبال حل مشکلات بوده است. رابطه تنگاتنگ و خوبی بین اتحادیه تهران و استان‌ها است و به نظرم در صورت تشکیل اتحادیه سراسری نشر نیز این رابطه خوب و مستحکم خواهد بود و جای نگرانی وجود ندارد.